Στόχοι – και γιατί η ζωή δεν έχει happy ending.

Υπάρχουν διάφοροι τρόποι να αντιμετωπίζεις τη ζωή. Ένας από αυτούς έχει να κάνει με το που επιλέγεις να ζεις. Και δεν μιλάω για το αν ζεις σε πόλη, σε χωριό, στην Ελλάδα ή στο εξωτερικό. Δεν μιλάω για μέρη.

Μιλάω για το παρελθόν, το παρόν και το μέλλον.

Το πρόβλημα με τις προσδοκίες.

Κάποιοι άνθρωποι ζουν συνέχεια στο μέλλον. Ζουν τη ζωή τους, κωδικοποιώντας την ως στόχους και προσδοκίες. Το μόνο σημαντικό πράγμα, γι’ αυτούς, είναι η διαδρομή προς έναν στόχο.

Τη ζωή μέσα στις προσδοκίες πολλοί τη γνωρίζουμε καλά. Είναι, ας πούμε, όταν είμαστε στο Λύκειο, και τρώμε τα σκατά των πανελληνίων γιατί «ξέρω πως θα ζήσω πολύ γαμάτη φοιτητική ζωή, άρα αξίζει τα σκατά». Ή, όπως όταν χανόμαστε από τις παρέες για κάνα δύο χρόνια, γιατί «πρέπει να πάρω το πτυχίο γιατί θα με βοηθήσει να ζήσω μια καλύτερη ζωή». Η αργότερα που «θα κάνω αυτή τη δουλειά που δεν μου αρέσει καθόλου και δεν με πληρώνει καλά για τα επόμενα χρόνια, για να μπορώ να κάνω αργότερα αυτό που θα με κάνει χαρούμενο».

Αυτό σημαίνει “ζω στο μέλλον”. Πως όλα όσα κάνω στο παρόν, όλα όσα με καθορίζουν, έχουν να κάνουν με πράγματα που απλά φαντάζομαι πως θα συμβούν. Με προσδοκίες.

Αλλά, το μυαλό του ανθρώπου δεν είναι χρονομηχανή. Είναι αδύνατον να προβλέψει κανείς πως ακριβώς θα πάνε τα πράγματα. Γι’ αυτό, μια προσδοκία, στην πολύ καλύτερη περίπτωση, δεν είναι τίποτα περισσότερο από μια σχετικά κοντινή προσέγγιση.

Κι ακόμη χειρότερες είναι οι προσδοκίες μας για τα συναισθήματα που νομίζουμε πως θα έχουμε όταν καταφέρουμε κάποιον στόχο. Αν ο άνθρωπος είναι μια φορά ανίκανος να προβλέψει το αποτέλεσμα των καταστάσεων, τότε είναι δέκα φορές πιο ανίκανος να προβλέψει το πως θα νιώθει. Εδώ, τις περισσότερες φορές δεν μπορούμε καν να καταλάβουμε τι νιώθουμε στο παρόν.

Άρα, το κακό με τις προσδοκίες είναι πως σχεδόν πάντα, θα είναι λανθασμένες.

Δεν λέω ότι το να βάζεις στόχους και να περιμένεις κάτι από αυτούς είναι κακό. (Βασικά, μια ζωή το αντίθετο λέω – και κάνω) Λέω, απλώς, πως δεν μπορείς να ζεις μόνο μέσα από τις προσδοκίες σου – γιατί περιμένοντας τα συναισθήματα των μελλοντικών επιτυχιών σου, αφήνεις την πραγματική ζωή να σε προσπερνάει, και τελικά ξεχνάς να ζήσεις.

Και δεν είναι πολύ δύσκολο το να ξεχάσεις πως να ζεις. Είναι όπως όταν σταματάς να τρέχεις ή να πηγαίνεις γυμναστήριο: Ένας μήνας μπορεί να μην αλλάξει πολλά, αλλά κάνα χρόνο μετά θα είσαι λαπάς. Και όλο αυτό μπορεί να συμβεί πολύ ύπουλα, ενώ νομίζεις πως τρως τον χρόνο σου σε πράγματα “παραγωγικά”, όπως το πανεπιστήμιο, ή το να χτίζεις την καριέρα σου.

Το να ζεις, είναι μια διαδικασία σαν όλες τις άλλες: Χρειάζεται πρώτα να τη μάθεις καλά, και μετά να τη συντηρείς. Και πράγματα όπως το πανεπιστήμιο, η δουλειά, η “επιτυχία” και άλλα παραγωγικά, είναι όλοι οι στόχοι που, ύπουλα, μπορούν να σου κλέψουν την προσοχή από αυτό.

Γιατί μας αρέσουν οι ταινίες.

Έχετε σκεφτεί ποτέ γιατί το τέλος κάνει μια ταινία καλή ή κακή; Ο Μ. Night Shyamalan έχτισε ολόκληρη καριέρα πάνω σε ταινίες με twist-endings. Αν οι ταινίες του είχαν την έκπληξη στα μισά, ή αν δεν είχαν κάποιο συγκεκριμένο τέλος, πιστεύετε ότι θα ήταν το ίδιο πετυχημένες;

Μια καλή ταινία, όπως και μια καλή ιστορία γενικότερα, αρέσει στους ανθρώπους γιατί έχει αρχή, μέση και τέλος. Αυτή είναι μια θεωρία που έχει βάση στο αρχαίο δράμα και για την οποία έγραψε ο Αριστοτέλης.

Αυτό δουλεύει, γιατί το μυαλό του ανθρώπου είναι φτιαγμένο να καταλαβαίνει τα πράγματα βάζοντας τα σε κουτιά. Είναι ο μόνος τρόπος που έχουμε για να βγάζουμε νόημα από τις απεριόριστες πληροφορίες που μας δίνει ο κόσμος. Τις περιορίζουμε, τις βάζουμε σε ένα κουτί, και τις δίνουμε όνομα. Τις κωδικοποιούμε.

Με άλλα λόγια, τις δίνουμε αρχή, μέση και τέλος.

Και όπως είναι φυσικό, το ίδιο κάνουμε και με τη ζωή μας: Τη χωρίζουμε κι αυτή σε φάσεις.

Ο άνθρωπος, ας πούμε, βλέπει το πτυχίο σαν ένα μεγάλο ορόσημο. Έτσι, αναγκαστικά, καταλήγει να πιστεύει πως το να πάρει το πτυχίο θα προξενήσει κάποια μεγάλη αλλαγή στη ζωή του.

Εντάξει, φυσικά και προξενεί κάποια αλλαγή: Το ότι έχει πια πτυχίο, ενώ πριν δεν είχε. Αλλά στο μυαλό του, το μέγεθος της αλλαγής, η προσδοκία του τι σημαίνει “παίρνω πτυχίο”, είναι δυσανάλογα μεγάλη σε σχέση με την πραγματικότητα.

Και στην τελική, τι σημαίνει σαν στόχος το “θέλω να πάρω πτυχίο”; Σημαίνει ότι αρκεί να πάρεις το χαρτί του πτυχίου στα χέρια σου;

Τότε, ερώτημα: Αν χωρίς να χρειαζόταν να σπουδάσεις τέσσερα χρόνια, μπορούσες να πάρεις ακριβώς το ίδιο πτυχίο στο χέρι, τότε θα ήταν και αυτό πραγματοποίηση του ίδιου στόχου;

Εννοώ, μήπως είναι κάτι άλλο που θέλεις πραγματικά; Κάτι που κρύβεται πίσω από τον υποτιθέμενο στόχο, και απλώς πιστεύεις ότι αυτός είναι ο μοναδικός δρόμος για να τα καταφέρεις;

Αυτή είναι μια πολύ σοβαρή ερώτηση. Σκεφτείτε τη.

Ζώντας (στο τώρα).

Μακάρι η ζωή μας να ήταν σαν μια ταινία. Γι’ αυτό και λιώνουμε με τις ώρες μπροστά στο Netflix. Γιατί θα θέλαμε και η ίδια η ζωή να ήταν έτσι: Απλή, ξεκάθαρη και με αρχή, μέση και τέλος.

Μονάχα που δεν είναι. Η ζωή δεν είναι τίποτα απ’ όλα αυτά. Το μόνο που είναι, είναι μια συνεχής μάχη, ένας πόλεμος χωρίς σταματημό. Ένα ποδήλατο σε μια ανηφόρα σε σχήμα ταινίας του Moebius.

Γι’ αυτό και η ζωή δεν έχει happy ending, κι ούτε endings γενικά. Ούτε το πτυχίο θα αλλάξει κάτι ουσιαστικό, ούτε η μεγάλη σχέση που θα κάνεις μετά από καιρό μόνος σου, ούτε το ότι θα αλλάξεις χώρα και ζωή. Όσο κι αν το περιμένεις, το “τέλος” δεν θα έρθει.

Όλα αυτά, δεν είναι παρά μικρές αλλαγές στη συνεχή διαδικασία της ζωής, κομμάτια της μάχης για να παραμείνεις ζωντανός.

Γι’ αυτό, σταμάτα να περιμένεις κάποιο αποτέλεσμα. Η ζωή δεν πρόκειται να έχει κανένα happy ending, γιατί η ζωή δεν είναι ταινία. Όσο πιο πολλά ποντάρεις σε κάποιον μακρινό στόχο, τόσο πιο πολύ θα απογοητευτείς όταν τον φτάσεις και καταλάβεις πως βρίσκεσαι ξανά εκεί απ’ όπου άρχισες.

Σε αυτή τη ζωή, το μόνο που έχουμε πραγματικά είναι το τώρα. Κι αν το σκεφτείς λίγο, αυτή τη στιγμή, πιθανότατα είσαι ο μακρινός στόχος ενός εσύ που κάποτε υπήρχε στο παρελθόν. Ίσως είσαι και κάτι παραπάνω από εκείνον τον στόχο.

Να, ορίστε, έφτασες στο μέλλον.

Όταν δεν υπάρχει κανένα ending, ούτε happy ούτε bad, τότε η ζωή γίνεται μια σειρά από μικρά, καθημερινά αποτελέσματα. Μιλάω για τα πράγματα που θα κάναμε αν δεν είχαμε περίεργες αντιλήψεις για το τι είναι η επιτυχία ή η παραγωγικότητα. Αν ήμασταν πιο μικροί, πιο ελεύθεροι, πιο ανέμελοι. Όλα όσα θα κάναμε αν ήμασταν πιο απλοί.

Οι στόχοι έχουν τον ρόλο τους στη ζωή, αλλά πρέπει να γεννιούνται μέσα από τη ζωή. Πρέπει να βγαίνουν μονάχα από μέσα μας, μέσα από απλές, ανθρώπινες στιγμές, χωρίς υπερβολικές σκέψεις και άγχη, χωρίς προσδοκίες και αμφιβολίες για ένα μακρινό μέλλον που δεν μπορούμε με τίποτα να επηρεάσουμε.

Με λίγα λόγια, αυτό που θέλω να πω είναι: Εάν αναγκάζεσαι να ζεις στο μέλλον για να βρεις την ευτυχία, τότε είναι πιθανό απλώς να φοβάσαι να κάνεις στο παρόν αυτό που θέλεις πραγματικά.

Αλλά, αν δεν είσαι καλά στο τώρα, αν δεν πολεμήσεις γι’ αυτό εδώ, τότε δεν θα είσαι καλά ποτέ, ούτε στο τότε, ούτε στο κάποτε.

Η Checklist είναι ένα δι-εβδομαδιαίο newsletter για την παραγωγικότητα, τους στόχους, τη ζωή στο εξωτερικό, τη διαχείριση του χρόνου και ότι επηρεάζει τη ζωή μας.

Γίνε μέλος μαζί με 800+ αναγνώστες για να λαμβάνεις την Checklist στο email σου.

Η κάνε κλικ εδώ για να μάθεις περισσότερα.